Historia
Mapa Łużyc z XVIII wieku
Promocja gospodarcza z 1930r.
Ludzie docierali na tereny dzisiejszych Łużyc już w mezolicie. Wraz z początkiem epoki brązu następowały po sobie kolejne kultury, z których najsłynniejsza jest łużycka. W czasach starożytnego Rzymu tereny regionu zamieszkiwały prawdopodobnie ludy germańskie. Ostatecznie w VII wieku osiadły tu plemiona zachodniosłowiańskie Serbołużyczan, których pierwotny zasięg był znacznie większy. Od osiadłego nad środkową Szprewą w trudno dostępnym Szprowskim Lesie pleminia Łużyczan wzięła się późniejsza nazwa całej krainy na północ od Gór Łużyckich.
W ciągu X wieku trwał podbój ziem Słowian Połabskich przez królów niemieckich, którzy w 937 r. utworzyli Marchię Wschodnią, z której podziału w 965 r. powstała Marchia Łużycka, nad którą utracili tymczasowo kontrolę w wyniku powstania słowiańskiego w 983 r. W latach 1002-31 Marchia Łużycka i położona na południe od niej Miśnieńska tymczasowo znalazła się we władaniu polskim. Następnie przeszła we władanie rodu Wettynów, którzy odsprzedali ją w 1303 r. brandenburskim Askańczykom, którzy w 1367 r. odsprzedali ją czeskim Luksemburgom. Odtąd aż do 1635 r. region wraz z Łużycami Górnymi stanowił jeden z czterech głównych krajów Korony świętego Wacława i z nią przeszedł w 1526 r. we władanie Habsburgów. W XV wieku pojawia się po raz pierwszy określenie Łużyc Dolnych; w tym czasie także Brandenburgia odzyskuje kilka miejscowości dolnołużyckich, w tym Chociebuż.
Dwujęzyczne napisy w Chociebużu
W okresie reformacji Łużyce Dolne jako jedyny kraj we włościach habsburskich przeszedł całkowicie (oprócz klasztoru Neuzelle) na luteranizm. Mimo próby rekatolizacji przez Ferdynanda I region pozostał protestancki. W trakcie wojny trzydziestoletniej Łużyce Dolne początkowo stały na uboczu, jednak w dalszych jej etapach zostały znacząco zniszczone przez wojska szwedzkie. W 1635 r. w wyniku pokoju praskiego prawie całe Górne i Dolne Łużyce przyłączono do Saksonii. W latach 1697-1763 pod panowaniem królów Polski Augusta II Mocnego i Augusta III Sasa. Pamiątką z tego okresu są liczne pocztowe słupy dystansowe z herbami Polski i Saksonii i/lub monogramami królów.
Stan taki utrzymał się do 1815 r. gdy na mocy postanowień kongresu wiedeńskiego Łużyce Dolne przyłączono do Pruskiej prowincji Brandenburgia. W 1816 r. nastąpiła reorganizacja administracyjna i region podzielono na siedem powiatów: Chociebuż, Żary, Gródek (Spremberg), Kaława (Calau), Łuków (Luckau), Lubin (Lübben; dotychczasowa stolica administracyjna) i Gubin. XIX wiek dla Łużyc Dolnych oznaczał industrializację i germanizację wciąż utrzymującego słowiańską mowę i obyczaję narodu serbskołużyckiego. Po II wojnie światowej część Łużyc Dolnych na wschód od Nysy Łużyckiej przyłączono do Polski, zaś w 1952 r. w wyniku reformy administracyjnej w NRD powstał okręg Chociebuż, który zaburzył przebieg historycznych granic regionu. W latach 50. XX wieku rozpoczęto masowe wydobycie węgla brunatnego metodą odkrywkową co doprowadziło do zniszczenia dziesiątek serbskołużyckich wsi i przyspieszenia germanizacji tego narodu. Po upadku komunizmu nie przywrócono historycznych granic powiatów, a Łużyce Dolne znalazły się w granicach kraju związkowego Brandenburgia.
Dolne Łużyce stały się początkach XVIII wieku ważnym obszarem strategicznym. Gdy władcą Polski w 1697 roku został elektor saski Fryderyk August I, który znany jest jako August II Mocny, Saksonia i Polska połączone były unią personalną. Dolne Łużyce stały się ziemią łączącą oba państwa. Wiąże się to ze wzrostem znaczenia tego regionu na arenie politycznej. Sascy władcy starali się także uzyskać granicę sasko-polską poprzez przejęcie Śląska od Harsburgów. Sytuacja skomplikował się w wyniku wojny północnej ( 1699-1720), w której Szwedzi pokonawszy Sasów okupowali także na początku XVIII wieku Łużyce. W Żarach stacjonowały wojska szwedzkie Karola XII oraz wojska rosyjskie. Państwo stanowe Żary musiało ponosić koszty utrzymania wojsk oraz płacić kontrybucję.
Unia personalna Wettinów panujących w Saksonii, Polsce i oczywiście na Łużycach wpłynęła korzystnie także na ożywienie stosunków polsko-łużyckich. Poprzez podróże Polaków do Drezna nawiązano kontakty pomiędzy studentami polskimi i łużyckimi. Nastąpiło zbliżenie na polu kultury i nauki. Serbołużyczanie zaczęli interesować się polskim językiem i dorobkiem kulturalnym. Przykładem mogą być prace Michała i Abrahama Frenclów, które przyczyniły się do propagowania i wspierania wspólnoty słowiańskiej oraz przyczyniły się znacznie do rozwoju serbołużyckiej oświaty, kultury i piśmiennictwa. Unia personalna doprowadziła także do rozwoju stosunków handlowych, co także wpłynęło korzystnie na rozwój wymiany towarowej w Żarach.
Na mapie zaznaczono przerywaną linią szlak podróży Augusta Mocnego z Saksonii do Polski, który przebiega przez obszar Dolnych Łużyc. Warto przypomnieć, że przez Żary przebiegał trakt królewsko-saskiej poczty z Drezna do Warszawy, z którego często korzystał sam król. Pierwsza stacja pocztowa została założona jeszcze w 1586 roku. Świadczy to o znaczeniu miasta jako ważnego ośrodka na Dolnych Łużycach, a następnie w kontaktach polsko saskich. Udokumentowano kilka wizyt Augusta II i Augusta III w Żarach w pierwszej połowie XVIII wieku. Jedną z najbardziej okazałych były odwiedziny Augusta II Mocnego w Żarach w 1718 roku, kiedy to król podejmowany był przez Erdmana II Promnica wspaniałą paradą i przyjęciem. W trakcie tej wizyty władca obserwował prace związane z budową pałacu i wkrótce przyznał Promnicowi wsparcie na dalszą budowę rezydencji. Należy dodać, że w czasie pobytu władców saskich lub ich ministrów, którzy przybywali zazwyczaj z licznym orszakiem miasto musiało zapewnić im wspaniałe powitanie, przyjęcie obfitujące w ciekawe rozrywki oraz miły wypoczynek. Wiązało się to także z licznymi kosztami, ale dzięki temu miasto stawało się ważnym ośrodkiem kulturalnym na Dolnych Łużycach, do którego przybywali artyści znani w całej Europie tacy jak: Wolfgang Caspar Prinz, Jerzy Filip Telemann, Erdman Neumeister.
